Onderzoeken en screening

Bij de eerste of tweede afspraak bij Puur verloskundigen krijg je een bloedprikformulier mee. Er zijn een aantal controles die standaard bij alle vrouwen worden aangevraagd en indien nodig kan dit nog aangevuld worden met uitgebreider laboratorium onderzoek. Bepaalde infecties of antistoffen kunnen schadelijk zijn voor de baby. Door bloedonderzoek uit te voeren kunnen tijdig maatregelen getroffen worden. Wanneer de bloeduitslagen goed zijn, zijn er geen verdere maatregelen nodig.

• Standaard bij alle vrouwen wordt de bloedgroep (A,B, AB of O), rhesus D factor (positief of negatief), rhesus c factor (positief of negatief), irregulaire antistoffen (aan- of afwezigheid), HIV (virus dat de ziekte aids verspreid), Hepatitis B (een infectieziekte van de lever, veroorzaakt door het Hepatitis B-virus), LUES (ook wel syfilis genoemd; een geslachtsziekte, veroorzaakt door een bacterie), Hb (Hemoglobine, of te wel ijzer) en het MCV(de meting van de gemiddelde grote van de rode bloedcellen) bepaald. Als praktijk vragen wij ook vaak Vitamine B12 en ferritine (een eiwit dat ijzer opslaat in je lichaam) onderzoek aan.
• Eventueel aanvullend bloedonderzoek kan geïndiceerd zijn. Voorbeelden van wat nog meer bepaald kan worden zijn; Waterpokken (indien je dit in je jeugd niet hebt doorgemaakt of hierover twijfelt), rodehond (indien je hier in je jeugd niet tegen bent ingeënt), Vitamine D (indien je een donkere huidskleur hebt of een hoofddoek draagt), vijfde ziekte (Indien je werkt bij een kinderdagverblijf, bij een BSO of als gastouder werkt), Toxoplasmose (eventueel als je als dierenarts werkt), nuchtere glucose (bij een BMI (body mass index) van > 30, suikerziekte in de familie of een eerdere zwangerschap met suikerziekte) en schildklierfuncties (bij schildklierafwijking in verleden of op dit moment)

Vervolg onderzoek

• Bij een rhesus D negatieve bloedgroep zal er bij 27-28 weken nogmaals bloed onderzoek worden. Voor verdere informatie hierover verwijzen we je naar deze folder.
• Bij een rhesus c negatieve bloedgroep zal er bij 27-30 weken nogmaals bloed onderzoek verricht worden. Voor verdere informatie hierover verwijzen we je naar deze folder.
• Bij positieve irregulaire antistoffen is vervolg onderzoek geïndiceerd: Voor verdere informatie hierover verwijzen we je naar deze folder.
• Bij een positieve hepatitis B uitslag is er aanvullend onderzoek en beleid nodig. Voor verdere informatie verwijzen we je naar: deze folder.

Bloedafname locaties:

• Voor bloedafname locaties van starlet verwijzen we je naar starlet dc.
• Voor bloedafname in het Noordwest Ziekenhuisgroep (NWZ), locatie Den Helder en Alkmaar verwijzen we je naar bloedonderzoek Noordwest Ziekenhuisgroep.

Echoscopie is niet meer weg te denken uit de hedendaagse verloskundigenpraktijk. Ook bij Puur verloskundigen zijn we geschoold om echo’s te maken en beschikken we over een echoapparaat. Echoscopie geeft veel informatie over de zwangerschap, maar nog lang niet alle diagnoses kunnen ermee worden gesteld of opgespoord. Er zijn verschillende redenen waarom echo’s gemaakt kunnen worden Deze echo’s worden vergoed door de zorgverzekeraar. Denk hierbij onder meer aan de termijnecho en de 20 weken echo. Bij alle echo’s die aangeboden of besproken worden is het aan jou en je partner of je hiervan gebruik wilt maken.

Bij de intake kijken we naar indicaties voor andere echo-onderzoeken dan hierboven beschreven. Dit wordt per zwangere individueel besproken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan groeiecho's.  Ook tijdens de zwangerschap kan soms nog een medische reden ontstaan voor extra echo onderzoek. Dit zullen we dan ook op dat moment met jou en je partner bespreken.

Nieuwsgierig naar extra echo's? Ontdek ons aanbod van pretecho's!

Vitaliteitsecho
Op het moment dat niet helemaal duidelijk is wanneer de zwangerschap is ontstaan of wanneer bloedverlies optreed na een positieve zwangerschapstest, kan dit een reden zijn om een echo te maken. Met een echo is rond 7 weken vaak een duidelijke zwangerschap vast te stellen. Voor 7 weken zwangerschap kan een echo aanvullende informatie geven, maar is het niet altijd mogelijk duidelijkheid te geven over de vitaliteit van de zwangerschap.

Bij de intake (of bij een apart ingeplande afspraak) zal de vitaliteitsecho gemaakt worden. Bij deze echo kijken we naar de termijn van je zwangerschap, of het hartje klopt, of het een eenling of een meerling zwangerschap betreft en of de zwangerschap in je baarmoeder genesteld zit. Een definitieve uitgerekende datum kunnen wij geven als je 10-12 weken zwanger bent.

Termijnecho
Een termijnecho is een echo waarbij de uitgerekende datum precies berekend kan worden. De termijnecho wordt bij voorkeur verricht tussen 10 en 12 weken zwangerschap, dan is deze meting (van hoofd tot stuit) het meest betrouwbaar.

Groeiecho
Soms is er een indicatie om de groei van het kindje specifieker in de gaten te houden. Deze reden kan vóór de zwangerschap al duidelijk zijn, dit wordt dan in overleg met jullie opgenomen in het zorgpad. Ook kan er tijdens de zwangerschap een reden ontstaan om de groei extra te meten door middel van een echometing. In overleg zal worden gekeken wanneer dit zal plaatsvinden. Het is dus niet standaard bij iedereen nodig.
Voor meer informatie over groeiecho’s verwijzen wij je naar de folder op website van degynaecoloog.nl.

Liggingsecho
De liggingsecho wordt uitgevoerd tussen 35 en 37 weken zwangerschap, indien gewenst. Deze echo is bedoeld aanvullend op de informatie die we krijgen van het uitwendig onderzoek. Uit onderzoek is gebleken dat niet alle liggingen aan het eind van de zwangerschap goed worden gevoeld wanneer dit handmatig gebeurt, ook na een echo zou de ligging nog kunnen veranderen, maar de kans is klein. Echo kan daarbij dus nuttig en aanvullend zijn. Daarnaast kijken we dan of er nog voldoende vruchtwater aanwezig is.

13 en 20 weken echo
Onder het volgende kopje van deze pagina is de uitleg over de 20 weken echo te lezen. Daarnaast is op de website van het RIVM de folder over de 13 en 20 weken echo (het ETSEO en TTSEO) in meerdere talen te downloaden.

Pretecho = niet medisch
Een pretecho is een niet medische echo. Deze wordt dan ook niet vergoed door de verzekering. Lees hier meer over pretecho mogelijkheden bij Puur verloskundigen. 

De NIPT (niet-invasieve prenatale test ) is een bloedtest. Met deze test kun je in je bloed laten onderzoeken of er aanwijzingen zijn dat jouw ongeboren kind down-, edwards- of patausyndroom heeft.
Indien de NIPT gewenst is wordt er bloed afgenomen bij de zwangere vrouw. In het bloed van de zwangere zit ook een klein beetje erfelijk materiaal (DNA) van de placenta (moederkoek). Dit DNA is bijna altijd hetzelfde als dat van het kind. In het laboratorium wordt het bloed getest op downsyndroom (trisomie 21), Edwardssyndroom (trisomie 18) en Pateausyndroom (trisomie 13) bij het ongeboren kind.
NIPT kan vanaf een zwangerschapstermijn van 10 weken worden uitgevoerd, mits de uitgerekende datum definitief vastgesteld is. 

Nevenbevindingen
De NIPT kan ook andere aandoeningen vinden. Uit het bloedonderzoek kunnen ook andere chromosoomafwijkingen gevonden worden bij het kind, in de placenta (moederkoek) en heel soms ook bij de zwangere zelf. Indien er een andere chromosoomafwijking gevonden word, noemen we dit een nevenbevinding. Je kiest zelf of je nevenbevindingen wilt weten.
Je krijgt alleen een aanwijzing voor een nevenbevinding te horen als je van tevoren duidelijk hebt gezegd dat je dat wilt. Dat noemen we het recht op niet-weten. In sommige situaties kom het heel soms voor dat een zwangere die geen nevenbevindingen wil weten wel een aanwijzing voor een nevenbevinding te horen krijgt. Dat is alleen als daar een ernstige reden voor is. Dit kan aan de orde zijn als er bijvoorbeeld een aanwijzing is voor een andere chromosoomafwijking op chromosoom 21, 18 of 13. Een ander voorbeeld is dat een nevenbevinding kan wijzen op kanker bij de moeder. Je krijgt die aanwijzing voor een nevenbevinding alleen te horen als dat in het belang is van moeder en kind. Lees hier meer over nevenbevindingen.

Overige informatie
Voor de meest complete en up to date informatie verwijzen wij naar naar de website PNS. In de folder informatie over de screening op down-, edwards-, en pateausyndroom van het RIVM is nog aanvullende informatie te lezen. Kijk hier voor de folder in andere talen. Er is ook een animatievideo over de NIPT beschikbaar.

Vanaf 1 april 2023 valt de NIPT onder het reguliere programma prenatale screening. Of je deelneemt aan de NIPT beslis je als ouders zelf.

Vanaf 1 september 2021 is het mogelijk om mee te doen aan de 13 weken echo. De 13 weken echo is een medisch onderzoek naar lichamelijke afwijkingen van de baby. Dit medisch onderzoek lijkt veel op de 20 weken echo. Bij zowel de 13 weken echo als de 20 weken echo bekijkt de echoscopist met een echo-apparaat of er lichamelijke afwijkingen zichtbaar zijn. Doordat de baby rond 13 weken kleiner en minder ver ontwikkeld is dan bij de 20 wekenecho, zijn veel afwijkingen nog niet te zien. Sommige, vaak ernstige afwijkingen kunnen wel zichtbaar zijn. Op de website van penatale screening is meer informatie te vinden over lichamelijke afwijkingen die gezien kunnen worden. De echoscopist kan niet alles zien. Als zij geen afwijkingen ziet, is dit geen garantie dat het kind gezond is. In sommige gevallen is niet alles direct zichtbaar. Dit komt bij de 13 weken echo vaker voor dan bij de 20 weken echo. Het verrichten van een vaginale echo kan door de echoscopiste voorgesteld worden. Je mag van dit voorstel gebruik van maken, maar bent hiertoe niet verplicht.

Wanneer?
De 13 weken echo kan verricht worden bij 12+3 tot en met 14+3 weken zwangerschap. Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten.

Uitslag
Je krijgt de uitslag van de echo direct na de echo van de echoscopist. Bij 95 van de 100 zwangerschappen ziet de echoscopist geen aanwijzing voor een afwijking. Vervolgonderzoek is dan niet nodig. Indien er een vermoeden op een afwijking is, is vervolg onderzoek mogelijk. Lees meer over de opties van vervolgonderzoeken op de website van prenatale screening.

IMITAS studie
Je kunt alleen kiezen voor de 13 weken echo als je ook meedoet aan de wetenschappelijke IMITAS studie. Lees hier meer informatie over deze wetenschappelijke studie.

Kosten 13 weken echo
Voor het (counselings)gesprek over de 13 weken echo en de echo zelf hoeft u niet te betalen.

Zelf kiezen
Je kan ervoor kiezen om de 13 weken echo te laten uitvoeren. Het is dus geen verplichting.
Je bepaalt zelf of je de onderzoeken wilt en of je bij een ongunstige uitslag nog vervolgonderzoek wilt laten doen. Je kunt op elk moment stoppen met vervolg onderzoeken.

Overige informatie
Meer informatie is te vinden op de website van prenatale screening. Er is ook een animatievideo over de 13 en 20 weken echo beschikbaar.

Deze echo wordt ook wel SEO (structureel echoscopisch onderzoek) genoemd. Met deze echo wordt onderzoek gedaan naar de groei en ontwikkeling (o.a. van de organen) van je kind. Daarbij kunnen ook ernstige lichamelijk afwijkingen gezien worden zoals een open rug, waterhoofd, hartafwijking, afwezigheid of afwijking van de nieren. Met de 20 weken echo kan veel gezien worden, maar niet alles. Je krijgt dus geen garantie op een gezond kind.

Wanneer?
De beste periode voor de echo is tussen 19 en 20 weken, maar kan van 18 tot 21 weken worden uitgevoerd. Het onderzoek duurt ongeveer 30-45 minuten.

De uitslag
Je krijgt de uitslag van de echo direct na de echo van de echoscopist. In sommige gevallen is niet alles direct zichtbaar door de ligging van het kind. In dat geval wordt er aan je gevraagd nog een keer terug te komen. Soms wordt er een afwijkend beeld, zoals een verwijd nierbekken gezien, waarbij niet direct vervolg onderzoek nodig is. Het advies kan dan zijn om bij een later termijn (bijvoorbeeld bij 30-32 weken) vervolgonderzoek te laten verrichten.

Vervolg onderzoek
Indien bij de 20 weken echo iets afwijkends gezien wordt, zijn de gevolgen voor het kind niet altijd (direct) duidelijk. In de meeste gevallen zal vervolgonderzoek aangeboden worden. Je bepaald zelf of je hiervan gebruik wilt maken of niet. Indien gewenst wordt je verwezen naar een gespecialiseerd ziekenhuis waar nogmaals uitgebreid echoscopisch onderzoek, een GUO (geavanceerd ultra geluidsonderzoek) verricht zal worden. Het kan zijn dat een vruchtwaterpunctie of bloedonderzoek nodig is om meer uitsluitsel te geven.
Uit het vervolg onderzoek kan naar voren komen dat er niets aan de hand is met je kind. De verwijzing voor de GUO kan echter ook bevestigend werken; je bent dan in verwachting van een kind met een aandoening. Er wordt dan vaak een gesprek gepland met meerdere specialisten om de uitkomsten te bespreken. Het advies en de uitleg die je zal krijgen is per aandoening verschillend. Dit kan onder andere een advies zijn over de locatie voor de bevalling of de gespecialiseerde opvang van de baby direct na de bevalling. Sommige afwijkingen hebben grote gevolgen voor het kind, voor jou en je partner. Je hebt dan soms de keuze om de zwangerschap uit te dragen of te laten beëindigen. Het beëindigen van een zwangerschap mag in Nederland bij wet tot 24 weken.

Kosten
Het (counselings)gesprek over de 20 weken echo en de echo zelf worden vergoed uit de basiszorgverzekering. Bij een GUO indicatie, dit kan op voorhand zijn door een medische indicatie of nav de 20 weken echo, wordt dit vergoed door je zorgverzekeraar. In afgelopen jaren is over de vergoeding van het GUO onduidelijkheid geweest. Duidelijk is nu dat deze NIET ten laste komt van het verplicht eigen risico!

Zelf kiezen
Je kan ervoor kiezen om de 20 weken echo te laten uitvoeren. Het is dus geen verplichting.
Je bepaalt zelf of je de onderzoeken wilt en of je bij een ongunstige uitslag nog vervolgonderzoek wilt laten doen. Je kunt op elk moment stoppen met het onderzoek.

Geslachtsbepaling
Je kunt bij het SEO vragen om geslachtsbeoordeling (als het kindje het toelaat) of juist niet. Dit is echter niet het doel van de echo en heeft dan ook geen prioriteit. Geslachtsbepaling geeft ook geen 100% zekerheid.

Overige informatie
Voor uitgebreide en up to date informatie over de 20 weken echo verwijzen we je naar de folder informatie over de 20 wekenecho en de website PNS. Er is ook een animatievideo beschikbaar over de 13 en 20 weken echo.

Met de vlokkentest kunnen afwijkingen van de chromosomen, en op indicatie, veranderingen in het DNA (erfelijk materiaal) worden opgespoord. Bij een vlokkentest wordt een stukje weefsel van de moederkoek (placenta) weggenomen en onderzocht. Dit weefsel bevat dezelfde cellen als de baby. De chromosomenstructuur van de cellen wordt onderzocht.
De vlokkentest kan verricht worden vanaf een zwangerschapstermijn van 11 weken. Hij kan op twee manieren worden verricht
Via de vagina: Met een dun tangetje wordt via de baarmoedermond wordt een klein stukje placenta weggenomen. Het inbrengen en afnemen van weefsel gebeurt altijd met behulp van echobeelden. Het tangetje blijft buiten de vruchtzak, het kan de baby niet beschadigen. Dit onderzoek kan een menstruatieachtig of onaangenaam wee gevoel geven dat na afloop snel verdwijnt. Bijna nooit wordt echt pijn gevoeld. In totaal duurt het onderzoek 10-15 minuten. Na het onderzoek hebben veel vrouwen bloedverlies. Het bloedverlies komt vrijwel altijd van de baarmoedermond.
Via je buikwand: Met een naald, die door de onderbuik in de baarmoeder terecht komt, worden wat kleine weefselstukjes uit de placenta gezogen. Dit aanprikken en opzuigen duurt meestal maximaal een minuut. Dit onderzoek kan wel pijnklachten geven. Je kan na het onderzoek nog 1 á 2 dagen wat last houden van je buik.

Mislukken van de test
Bij beide manieren kan het zijn dat de test mislukt. Er kan dan niet voldoende weefsel worden afgenomen. Indien dit het geval is kan er later in de zwangerschap nog een vruchtwaterpunctie verricht worden

Voor wie is deze test bedoeld?
De vlokkentest wordt niet aan iedereen aangeboden. Wie wel voor deze test in aanmerking komen:

• Zwangere vrouwen, bij wie DNA-onderzoek (o.a. de NIPT) of stofwisselingsonderzoek wordt verricht en bij wie dus de mogelijkheid bestaat om chromosoomonderzoek te verrichten zonder dat er nog een aparte ingreep hoeft te worden verricht (sneltest)
• Ouders die geslachtsgebonden ziekten in de familie hebben (sneltest)
• Zwangere vrouwen bij wie door middel van ICSI de zwangerschap is ontstaan (sneltest)
• Zwangere vrouwen die een verhoogd risico hebben na de combinatietest (sneltest)
• Zwangere vrouwen bij wie door middel van echoscopisch onderzoek aanwijzingen zijn gevonden voor foetale afwijkingen (sneltest)
• Ouders die al een kind of een eerdere zwangerschap hebben gehad met een afwijkend chromosomenpatroon (kweekmethode)
• Ouders die zelf een afwijkend chromosomen patroon hebben (kweekmethode)
• Ouders die een verhoogd risico hebben voor hun nageslacht op een ziekte die met DNA onderzoek is op te sporen (DNA-onderzoek)
• Zwangeren bij wie door middel van echoscopisch onderzoek aanwijzingen zijn gevonden voor specifieke foetale afwijkingen (DNA-onderzoek)

Het risico van de test
Er is na het onderzoek een kleine kans op een miskraam. Bij de vlokkentest bestaat er een extra risico van ongeveer 2 op de 1000 oftewel 0,2% (dus bovenop het risico op een miskraam die voor iedereen geldt).

De uitslag
Een vlokkentest geeft in 98 tot 99 van de 100 gevallen (98-99%) zekerheid of je kind wel of niet de aandoening heeft waar onderzoek naar gedaan is. De uitslag wordt telefonisch meegedeeld. Bij een vlokkentest verrichten ze in de meeste gevallen een sneltest (QF-PCR): De uitslag van deze sneltest duurt meestal 3-5 werkdagen. Indien er een indicatie is voor uitgebreider onderzoek en er gebruik gemaakt is van de kweekmethode duurt de uitslag in het algemeen 2 weken. Bij een DNA-onderzoek duurt de uitslag 2 tot 5 weken. Voor deze laatste twee uitgebreidere onderzoeken komt echter niet iedereen in aanmerking die voor een vlokkentest gaat.

De kosten
Indien je in aanmerking komt voor de vlokkentest wordt deze vergoed door de zorgverzekeraar. Het kan, afhankelijk van je verzekeraar/polis, wel invloed hebben op je eigen risico. Als je hier meer over wilt weten adviseren wij contact op te nemen met je zorgverzekeraar.

Overige informatie
De meest up to date informatie is te vinden op de website PNS.

De vruchtwaterpunctie wordt verricht vanaf een zwangerschapstermijn van 16 weken. Met dit onderzoek kunnen meerdere afwijkingen worden aangetoond;

• Afwijkingen van de chromosomen
• Veranderingen in het DNA (erfelijk materiaal) –> wordt alleen onderzocht bij een indicatie
• Aanwijzingen voor open rug of open hoofd –> wordt alleen onderzocht bij een indicatie
• Bepaalde stofwisselingsziekten –> wordt alleen onderzocht bij een indicatie

Bij het onderzoek wordt, m.b.v. een dunne naald door de buikwand, wat vruchtwater uit de vruchtzak opgezogen. Dit opzuigen gebeurt altijd met behulp van echobeelden. Het prikken door de buikwand geeft een kort stekend gevoel. Dit verdwijnt meestal als de naald is ingebracht. Het opzuigen van voldoende vruchtwater duurt ongeveer 20-30 seconde. Een trekkend of menstruatieachtig gevoel kan enkele uren tot een paar dagen (1 a 2 dagen) na het onderzoek aanwezig zijn.

Mislukken van de test
Het kan voorkomen dat er niet in één keer voldoende vruchtwater afgenomen is. Afhankelijk van de omstandigheden wordt er direct opnieuw geprikt óf wordt er gekozen om pas na een week opnieuw te prikken.

Voor wie is deze test bedoeld
De vruchtwaterpunctie wordt niet aan iedereen aangeboden. Wie wel voor deze test in aanmerking komen:

• Zwangere vrouwen, bij wie DNA-onderzoek (o.a. de NIPT) of stofwisselingsonderzoek wordt verricht en bij wie dus de mogelijkheid bestaat om chromosoomonderzoek te verrichten zonder dat er nog een aparte ingreep hoeft te worden verricht (sneltest)
• Ouders die geslachtsgebonden ziekten in de familie hebben (sneltest)
• Zwangere vrouwen bij wie door middel van ICSI de zwangerschap is ontstaan (sneltest)
• Zwangere vrouwen die een verhoogd risico hebben na de combinatietest (sneltest)
• Zwangere vrouwen bij wie door middel van echoscopisch onderzoek aanwijzingen zijn gevonden voor foetale afwijkingen (sneltest)
• Ouders die al een kind of een eerdere zwangerschap hebben gehad met een afwijkend chromosomenpatroon (kweekmethode)
• Ouders die zelf een afwijkend chromosomen patroon hebben (kweekmethode)
• Ouders die een verhoogd risico hebben voor hun nageslacht op een ziekte die met DNA onderzoek is op te sporen (DNA-onderzoek)
• Zwangere vrouwen bij wie door middel van echoscopisch onderzoek aanwijzingen zijn gevonden voor specifieke foetale afwijkingen (DNA-onderzoek).

Het risico van de test
Er is na het onderzoek een kleine kans op een miskraam. Bij de vruchtwaterpunctie bestaat er een extra risico van ongeveer 0,2-0,3% (dus bovenop het risico op een miskraam die voor iedereen geldt).

De uitslag
Het onderzoek kan met bijna absolute zekerheid vaststellen of je kind wel of niet een afwijking heeft. De uitslag wordt telefonisch meegedeeld. Bij een vruchtwaterpunctie verrichten ze in de meeste gevallen een sneltest (QF-PCR): De uitslag van deze sneltest duurt 3-5 werkdagen. Indien er een indicatie is voor uitgebreider onderzoek en er gebruik gemaakt is van de kweekmethode duurt de uitslag in het algemeen 2 weken. Bij een DNA-onderzoek duurt de uitslag 2 tot 5 weken. Voor deze laatste twee uitgebreidere onderzoeken komt echter niet iedereen in aanmerking die voor een vruchtwaterpunctie gaat.

De kosten
Indien je in aanmerking komt voor de vruchtwaterpunctie wordt deze vergoed door de zorgverzekeraar. Het kan, afhankelijk van je verzekeraar/polis, wel invloed hebben op je eigen risico. Als je hier meer over wilt weten adviseren wij contact op te nemen met je zorgverzekeraar.

Overige informatie
Het onderzoek gebeurt redelijk laat in de zwangerschap. Als je kiest voor een zwangerschapsafbreking, dan moet de bevalling worden opgewekt. Sommige vrouwen voelen in deze periode al leven.
De meest up to date informatie is te lezen op de website prenatale screening.