Puur Verloskundigen - Zwangerschapsklachten

Aambeien, ook wel hemorroïden, zijn uitstulpingen van het slijmvlies aan de binnenkant van de darm, vlak voor de anus. Aambeien kunnen jeuken, een branderig/drukkend gevoel geven of (erge) pijnklachten veroorzaken. Aambeien kunnen soms zorgen voor verlies van een klein beetje bloed, slijm of ontlasting. Persen kan de klachten verergeren. Probeer daarom verstopping en harde ontlasting te voorkomen, zie hiervoor ook het kopje obstipatie/verstopping. Tijdens de zwangerschap komen aambeien vaker voor.

Er zijn twee redenen waardoor dit een klacht is die tijdens de zwangerschap makkelijker ontstaat. Eén oorzaak is de toenemende druk van de baarmoeder op de bekkenbodem. Daarnaast zorgen zwangerschapshormonen (progesteron) voor een verslapping van de vaatwand en is er dus minder weerstand om de vaten in de slijmvliezen te houden.

• Drink veel (ongeveer 2 liter per dag).
• Eet vezelrijk (zoals groente/ rauwkost, fruit, zemelen en volkoren producten).
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging.
• Ga bij aandrang direct naar het toilet en pers niet teveel mee tijdens de stoelgang.
• Gebruik zacht of vochtig wc papier of een nat (koud)washandje ter verlichting van de klachten en voor het schoonmaken van de aambeien.
• Een warm bad kan de pijn- en jeukklachten verminderen.
• Bij uitwendige aambeien kun je deze voorzichtig proberen terug te drukken.
• Vraag je verloskundige of huisarts om eventueel medicatie mogelijkheden.

Een harde buik is de samentrekking van de baarmoederwand die al vanaf een vroeg stadium kan optreden. De baarmoederwand is een grote spier die ervoor gemaakt is het kindje te beschermen, maar ook het orgaan wat ervoor moet zorgen dat een kindje geboren kan worden. Harde buiken zijn normaal. Het kan worden beschouwd als de oefening voor weeën. Niet iedere zwangere vrouw ervaart harde buiken. Sommige vrouwen ervaren het als een strak gespannen, harde buik (vandaar de naam). Aan de buitenkant is met de hand de buik niet meer in te drukken. Het gevoel kan vervelend of irritant zijn. 

Het verschil tussen harde buiken en weeën

• Harde buiken zijn niet pijnlijk.
• Harde buiken zorgen niet voor ontsluiting of verandering van de baarmoedermond.
• Harde buiken komen minder frequent voor.

Soms komt het in de zwangerschap voor dat de vrouw vaak (meer dan 10 per dag) harde buiken heeft. Dit kan soms ook normaal zijn. Maar er zijn verschillende redenen waardoor harde buiken vaker kunnen optreden. Groei van het kindje en dus groei van de baarmoeder is één reden. Ook stress en drukte kunnen de baarmoeder extra prikkelen. Een andere reden kan bijvoorbeeld een blaasontsteking of buikgriep zijn. Aangeraden wordt, op het moment dat er vaak harde buiken optreden, ze pijnlijk zijn vóór 37 weken zwangerschap óf samengaan met andere klachten, contact op te nemen met ‘Puur verloskundigen’

Tips bij vaak harde buiken

• Probeer drukte te vermijden, dit kan soms inhouden dat je minder moet gaan werken of een betere verdeling moet maken van de werkzaamheden op een dag.
• Drink voldoende (minimaal 2 liter per dag), bij twijfel aan een blaasontsteking kun je urine bij de huisarts laten controleren.
• Rust gedurende de dag, eventueel een warme douche of een lekkere warme kruik tegen je buik.

Door de toename van de hoeveelheid bloed in het zwangere lichaam moet het hart harder werken. Dit extra bloed is nodig om het kindje via de placenta goed van voedingsstoffen te kunnen voorzien en voor de vrouw als ‘reserve’ bloed te hebben voor bij de bevalling. In de zwangerschap is de extra belasting van het hart rond 30-34 weken het grootst. Het harder werken van het hart is soms voelbaar als hartkloppingen. Het hart maakt bij hartkloppingen een extra slag of slaat een slag over. Hartkloppingen kunnen ook veroorzaakt worden door een paniekaanval of als gevolg van een bloeddrukdaling.

Tips bij hartkloppingen

• Verricht bij tijdelijke ritmestoring zo min mogelijk inspanning en blijf even rustig zitten.
• Probeer je op je ademhaling te concentreren, dan verdwijnen de hartkloppingen vanzelf weer.
• Indien hartkloppingen langdurig aanhouden, neem dan contact met op met ‘Puur verloskundigen’.

Hoge bloeddruk

Het voelen van kindsbewegingen start rond de tweede helft van de zwangerschap. Vrouwen die al eens bevallen zijn zullen hun baby eerder voelen dan vrouwen die voor het eerst zwanger zijn. Vanaf 27 weken zwangerschap is het belangrijk dat je de baby dagelijks voelt bewegen.

Er kan grote variatie zijn in het voelen van kindsbewegingen. De ene baby is veel actiever dan de andere. Ook zal je de baby minder voelen bewegen als je zelf druk bent. De baby zal een groot deel van de dag slapen en dan zal je ook geen bewegingen voelen. De periodes van slaap worden langer naarmate de zwangerschap vordert en de baby krijgt aan het eind van de zwangerschap minder ruimte om te bewegen. Hierdoor zal je de baby in de laatste weken van uw zwangerschap meestal ook wat minder regelmatig en intensief voelen. Het is belangrijk om grote veranderingen in het voelen van leven, vooral als de baby veel minder beweegt dan je gewend was, serieus te nemen.

Wanneer moet je contact opnemen uw behandelaar, de verloskundige of gynaecoloog?

• Bij ongerustheid of twijfel over het aantal bewegingen van de baby. 
• Wanneer de baby ineens veel minder beweegt dan je gewend bent.

Meer informatie?

Lees voor meer informatie ook de folder van de KNOV “Je baby voelen bewegen” of in de folder van de gynaecoloog “Jouw zwangerschap: Je baby voelen bewegen”.

Tijdens de zwangerschap kan al vroeg kortademigheid optreden. De zwangerschapshormonen zorgen ervoor dat het ademcentrum in de hersenen gevoeliger is voor kooldioxide. Het gevoel van, te weinig adem krijgen, kan dan ervaren worden. Ook het gevoel extra veel of diep te moeten inademen en hartkloppingen komen voor. Door een groter bloedvolume in het lichaam worden de longen aangezet om meer zuurstof in te ademen.
In de tweede helft van de zwangerschap ontstaat kortademigheid vooral doordat de longen minder ruimte hebben in de borstkas, het kindje neemt meer ruimte in de buik in. De longinhoud wordt hierdoor kleiner. Het gevolg is een snellere maar kortere/ oppervlakkigere ademhaling.

Tips bij kortademigheid

• Neem regelmatig rust gedurende de dag.
• Niet teveel activiteiten achter elkaar.
• Schat de inspanning van de activiteit in, vermijd zware inspanning.

Spierkrampen, en dan vooral kuitkrampen, kunnen in de zwangerschap vaak (’s nachts) voorkomen. De oorzaak van het ontstaan hiervan is niet duidelijk. Een mogelijke oorzaak zou de belemmering van bloed toe- en afvoer zijn van de benen door de drukkende baarmoeder met kind in het bekken. 

Tips bij kuitkramp

• Preventief kan vóór het slapen gaan een wisseldouche over je benen nuttig zijn, je wisselt warm en koud water af om de bloedstroom in je aderen te stimuleren.
• Het kan helpen om je tenen stevig in de richting van je lichaam (neus) te strekken, waarbij je het been gestrekt houdt. Massage van de kuit/het been en toedienen van warmte (bijvoorbeeld met een warme washand) willen soms ook helpen.
• Soms kunnen kuitkrampen ook veroorzaakt worden door een tekort aan voedingsstoffen. Indien de bovenstaande tips niet helpen tegen de kuitkramen neem dan contact op met ‘Puur verloskundigen’.

Maagzuur kan klachten geven van een pijnlijk, brandend gevoel bij het borstbeen. Door het verslappende effect van het maagklepje door het hormoon progesteron wordt de afsluiting van maag naar slokdarm verwijd. Dit zorgt ervoor dat maagzuur gemakkelijker de slokdarm in kan terugstromen.
Door de groei van de baarmoeder verandert de positie van de maag. De maag wordt omhoog gedrukt waardoor maagzuur sneller in de slokdarm en keel terecht komt.

Tips bij maagzuur

• Eet frequent kleine maaltijden. 
• Vermijd vet of sterk gekruid voedsel, citrusvruchten.
• Drink geen (niet teveel) koolzuurhoudende drank, koffie of thee.
• Neem een beetje melk of vanillevla. Melkproducten helpen het zuur te binden waardoor het maagzuur remmend kan werken.
• Eet rustig en kauw goed.
• Eet vanaf twee uur voor het slapen gaan geen vast voedsel meer. Dat helpt om nachtelijk maagzuur of maagbranden te verminderen of te voorkomen.
• Zorg voor voldoende beweging.
• Draag geen strakke kleding die in je taille klemt.
• Probeer niet (te snel) voor over te buigen of vooroverbuigen te vermijden.
• Probeer iets verticaler te liggen.
• Indien bovenstaande adviezen niet (voldoende) helpen zijn er geneesmiddelen die het maagzuur neutraliseren. Vraag altijd bij je verloskundige, arts of apotheker na welke geschikt zijn voor in de zwangerschap.

Misselijkheid begint meestal rond 6 weken van de zwangerschap en is over het algemeen het ergst bij 8 á 9 weken. Ongeveer 70-85% van de zwangere vrouwen heeft er last van. Dit kan variëren van ochtend en/of avond misselijkheid tot de hele dag door. Bij de helft hiervan is er ook sprake van overgeven. Bij de meeste vrouwen zijn de klachten rond 14 weken verdwenen. Er zijn echter ook vrouwen die er langer of zelfs de gehele zwangerschap last van houden. Belangrijk is dat er voldoende vocht in het lichaam opgenomen kan worden. Indien vrijwel geen voedsel of vocht binnengehouden kan worden en daarbij de uitscheiding van urine (en donkerder van kleur) afneemt, is het verstandig spoedig contact op te nemen met ‘Puur verloskundigen’. Er kan dan uitgevraagd worden of er sprake is van uitdroging en de juiste zorg daarop worden afgestemd. In een enkel geval is daar een ziekenhuis dag opname voor noodzakelijk. Zij kunnen middels infuus je vochtgehalte weer op peil brengen en eventueel andere medicatie voorschrijven.
De misselijkheidsklachten worden waarschijnlijk veroorzaakt door hormonale verandering.

Tips bij misselijkheid

• In de ochtend op bed een licht ontbijt met biscuits of droge crackers nemen en daarna nog even blijven liggen.
• Rust.
• Het eten van frequente kleine lichte voedingsmiddelen.
• Het vermijden van geuren die prikkelend werken, helpt om de misselijkheid te beperken.
• Gebruik van gemberpoeder/ -capsules kan soms ook effectief zijn.
• Indien je de misselijkheid niet onder controle kan krijgen met bovenstaande tips neem dan contact op met ‘Puur verloskundigen’ of je huisarts.

De kans op obstipatie (verstopping) kan in de zwangerschap door twee verschillende oorzaken toenemen; Onder invloed van het hormoon progesteron gaan de darmen langzamer werken. Door de tragere passage in de darmen kan er meer water door het lichaam uit de darmen worden opgenomen. Dit zorgt vervolgens voor hardere ontlasting. De tweede oorzaak is dat de lichaamsbeweging bij veel zwangere vrouwen afneemt.

Tips bij obstipatie

• Zorg dat je vezelrijk eet (zoals rauwe groenten, veel fruit, roggebrood/volkoren producten, peulvruchten en noten).
• Zorg dat je veel vocht binnen krijgt (adv: minimaal 2 liter drinken).
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging.
• Indien bovenstaande tips niet voldoende helpen kun je contact op nemen met ‘Puur verloskundigen’ om de mogelijkheden voor laxerende middelen te bespreken.

Een zwangere vrouw maakt als gevolg van een groeiende baarmoeder, met daarbij aanpassingen van andere organen, een houdingsverandering door. De zwangerschapshormonen zorgen daarnaast voor een grotere beweeglijkheid van de bekkengewrichten en verweking van de banden en weefsels in dit gebied. Deze bewegelijkheid en verweking is tot op bepaalde hoogte ook noodzakelijk voor de bevalling. Hierdoor ontstaat er een gunstigere ruimte voor de passage van de baby. Deze veranderingen kunnen echter ook tot rug- of bekkenpijn leiden. In 50% van de zwangerschappen hebben vrouwen rug- of bekkenklachten.

Tips bij Rug- of bekkenpijn

• Probeer zware lichamelijk arbeid die klachten veroorzaakt te vermijden.
• Draag geen hakken maar platte schoenen.
• Probeer je rugspieren te versterken (bijv door te zwemmen).
• Let goed op je houding, vraag eventueel advies bij een oefen- of fysiotherapeute.

Bij meer dan 20% van de zwangere vrouwen ontstaan spataderen (varices) aan de benen of de vulva. Spataderen ontstaan of verergeren door:

• Slappere bloedvaten, veroorzaakt door het hormoon progesteron.
• Toename van druk in de bloedvaten door toename van het bloedvolume in de zwangerschap.
• De druk van de zwangere baarmoeder op de vaten in de onderste lichaamshelft die zorgt voor een belemmerende bloed toe- en afvloed.

Tips bij spataderen

• Regelmatig rusten met de benen omhoog
• Eventueel dragen van steunkousen (via huisarts).

Meestal brengt een zwangerschap veel vreugde met zich mee, echter komt stress of spanning ook veel voor. De veranderingen zoals de verantwoording voor een kind, de relatie met je partner, combinatie van werk en gezin, maar ook angst voor de gezondheid van het kindje en angst voor de bevalling zijn elementen  die invloed hebben op de psychische stabiliteit. Dit kan iedere dag net weer iets anders voelen; de ene dag heb je veel vertrouwen en de andere dag heb je meer twijfels of angsten. Het is moeilijk te achterhalen wat de precieze oorzaken zijn van het angstgevoel en waaruit die beleving bestaat. Er zijn veel zwangere vrouwen die hun angstgevoelens negeren om te tonen dat ze sterk zijn. Anderen zoeken aandacht en bevestiging van de omgeving om zo hun angst te verminderen, bijvoorbeeld door het uiten van lichamelijke klachten, zoals buikpijn, rugpijn en vermoeidheid.
De onzekerheden, die de angst kunnen veroorzaken, zijn gemakkelijker te achterhalen. De onzekerheden hangen sterk samen met de periode van de zwangerschap. De eerste zwangerschapsweken kan er angst zijn voor een miskraam. In de vierde maand kunnen door het wachten op het voelen van de eerste bewegingen van het kind onzekerheden optreden. De vijfde en zesde maand verlopen meestal rustig doordat de ‘gevaarlijke’ periode voorbij is en doordat er door kinds bewegingen meer zekerheid komt over het goede verloop van de zwangerschap. Aan het eind van de zesde maand kan onzekerheid ontstaan door angst voor vroeggeboorte en complicaties. Geleidelijk aan komt ook de vrees voor de bevalling. De confrontatie met de naderende bevalling wordt versterkt door de voorbereiding op de geboorte (kleertjes kopen, huis gereed maken, keuzes in waar te bevallen, etc.). De angst kan verminderd worden door een goede begeleiding van een verloskundige en door steun van de omgeving.

Tips bij stemmingswisselingen

• Bespreek, waar gewenst, gevoelens zoals angsten, twijfels of zorgen met je omgeving en ons. Door het bespreekbaar te maken kun je (bijvoorbeeld samen met partner of met ons) kijken hoe deze emoties weggenomen of verminderd kunnen worden, voor een groot deel zijn deze emoties heel normaal. Waar nodig kunnen we je verwijzen naar een zorgverlener op maat.
• Bereid je goed voor op de komst van jullie kindje. Denk daarbij aan bevallingscursus, maar er bestaan ook cursussen gericht op ouderschap en relatie. Kennis geeft vertrouwen, iets wat zeker bijdraagt aan een grotere kans van slagen.

Veel zwangere vrouwen hebben het gevoel vaker te moeten plassen. De oorzaken in de eerste helft van de zwangerschap zijn voor een groot deel te wijten aan veranderingen van het lichaam door hormonen. Aan het einde van de zwangerschap drukt het hoofdje de blaas wat omhoog. Doordat de positie van de blaas verandert, kan er gemakkelijk urine achterblijven in de blaas.
Veel plassen is dus normaal, tenzij er andere klachten bij komen. Klachten van frequent moeten plassen (loze aandrang of druppels), branderig of pijnlijk gevoel bij plassen of pijn in de onderbuik en frequente harde buiken kunnen wijzen op een blaasontsteking. In dit geval of bij twijfel is het verstandig urine bij de huisarts te laten controleren op een eventuele blaasontsteking. Daarbij is het ook verstandig om contact met ‘Puur verloskundigen’ op te nemen.

Tips bij vaak plassen

• Drink regelmatig en minimaal 2 liter per dag.
• Zorg voor een goede beweging om de bekkenbodemspieren actief te houden.
• Neem tijd bij toiletgang, geef geen druk en plas goed uit.

In de zwangerschap is er een toename van de doorbloeding van de vagina en baarmoedermond. De slijmvliezen van het vaginale gebied kunnen hierdoor meer afscheiding gaan produceren. De afscheiding is normaal reukloos en ‘waterig’ dik. Indien de afscheiding verandert van kleur, er jeukklachten ontstaan of de vagina rood van kleur is, kan er sprake zijn van een vaginale schimmelinfectie (candida albicans), zie ook het kopje vaginale schimmelinfectie. In dit geval is het verstandig contact op te nemen met de huisarts.

Tips bij vaginale afscheiding

• Draag katoenen ondergoed (geen satijnen of synthetisch ondergoed).
• Vermijd gebruik van inlegkruisjes waar veel plastic in is verwerkt.

Candida albicans is een schimmel die in de vagina voor kan komen. In de zwangerschap is er voor deze schimmel sprake van ‘gunstige’ omstandigheden. Dit wordt onder andere veroorzaakt door de hoge oestrogeenspiegels (hormonen). Hierdoor hebben zwangere vrouwen een grotere kans op het doormaken van een vaginale schimmelinfectie, ofwel een candida infectie. Vaak gaat dit gepaard met verandering (dik, wit en korrelig of verandering van kleur) van afscheiding en jeuk- of pijnklachten (roodheid en irritatie van de slijmvliezen). In dit geval is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. De huisarts kan, indien er sprake is van een schimmelinfectie, een schimmeldodend middel voorschrijven.

Tips tegen vaginale schimmelinfectie

• Draag katoenen ondergoed (geen satijnen of synthetisch ondergoed).
• Vermijd gebruik van inlegkruisjes waar veel plastic in is verwerkt.
• Houd schoon met kraanwater, voorkom gebruik van zeep en vaginale schoonmaakmiddelen.

Vermoeidheid kan zich in alle weken van de zwangerschap voordoen. Al vanaf het begin van de zwangerschap verandert er veel in het lichaam van de vrouw. De functie van veel organen wordt aangepast; het bloedvolume neemt toe, de spijsvertering, stofwisseling en de werking van de longen en nieren/urinewegen veranderen onder invloed van de zwangerschapshormonen. Het kindje is zich in een rap tempo aan het ontwikkelen; Kortom allemaal oorzaken van de vermoeidheidsklachten.
Wat later in de zwangerschap, rond 20 weken, zijn de meeste vrouwen minder vermoeid. Indien de vermoeidheid toeneemt of niet afneemt kan dit eventueel ook te maken hebben met een laag ijzergehalte; ofwel er kan sprake zijn van bloedarmoede. Zorgen over de zwangerschap of andere dingen die spelen op dat moment kunnen voor vermoeidheidsklachten zorgen. Daarbij neemt de diepe slaap tijdens de zwangerschap af waardoor het vermoeide gevoel overdag (eerder) op kan spelen. Het zwangere lichaam past zich aan op een bioritme voor een kleine baby straks, waar in de nachtelijke uren ‘gevoed’ en ‘gewaakt’ moet worden. Een normale aanpassing, maar vermoeiend wanneer de dagtaken zich daar nu nog niet aan over kunnen geven.
In de laatste maanden komen klachten over slecht slapen als gevolg van bijvoorbeeld maagzuur, bekkenklachten of een bewegelijk kindje regelmatig voor. Maar ook stress of angst voor bijvoorbeeld de bevalling kunnen zorgen voor een minder goede nachtrust.

Tips bij vermoeidheid

• Neem rust waar mogelijk. Soms kan de dag een andere indeling vragen om je rustpunten in te plannen.
• Eet gezond en gevarieerd.
• Zorg voor een goede balans in ‘thuis’ en werk.
• Twijfel je of heb je behoefte aan iemand die met je meedenkt, bespreek dit gerust tijdens een zwangerschapscontrole, soms zit de oplossing in een hoek waar je zelf niet aan denkt.